Internet có đầy đủ thuộc tính của truyền thông. Nó là nguồn cung cấp tri thức khổng lồ và đa dạng. Nó là kênh thông tin thời sự nhanh và rộng nhất. Nó hỗ trợ đủ mọi hình thức thông tin. Nó không chỉ có quy mô toàn cầu mà còn có phạm vi phủ rộng nhất, tới mọi ngõ ngách, hễ sóng di động và cáp truyền dẫn phủ tới đâu là nó có thể theo tới đó. Nó hoạt động 24/7 và không biên giới. Nó luôn ẩn danh.

Và chính vì vậy, Internet trở thành một sức mạnh truyền thông vô song mà nếu bị kẻ xấu lợi dụng sẽ gây ra những hậu quả khôn lường.

Trong phạm vi bài này, chúng tôi không nói về những lợi ích của Internet mà ngày nay thuộc dạng không có gì để tranh cãi nữa. Chúng tôi cũng không đề cập tới việc bọn khủng bố dùng Internet để tấn công mạng. Trong bối cảnh thế giới vừa xảy ra hàng loạt vụ tấn công khủng bố đẫm máu, chúng tôi muốn bàn về vấn nạn Internet bị bọn khủng bố quốc nội và quốc tế khai thác để phục vụ cho các hoạt động của chúng.

Nguồn ảnh: Internet. Thanks.

Có thể nói rằng, hầu như tất cả các tổ chức cực đoan hay khủng bố quốc tế có số má trước nay đều dùng Internet làm kênh truyền thông cho mình. Từ Taliban ở Afghanistan, Hezbollah ở Lebanon, tới al-Qaeda của trùm khủng bố Osama bin Laden, tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng ISIS ở Syria và Iraq,… đều sử dụng một cách nhuần nhuyễn và hữu hiệu các kênh thông tin trên Internet.

Có những kênh bề nổi để quảng bá cho chúng phát tán tin tức, hình ảnh, video,… mà chúng chỉ có thể có được trên mạng Internet chứ không thể sử dụng các loại hình truyền thống (báo chí, đài truyền hình, đài phát thanh…)

Có những kênh chiều sâu, ẩn giữa hàng triệu website, trang thông tin khác mà hễ có ai gọi tới qua các công cụ tìm kiếm trên mạng (search engine) là chúng lập tức xuất hiện phục vụ. Các kênh này được sử dụng để tuyên truyền, nói cách nào đó là “công tác tư tưởng”, giúp cho người ta có được những hiểu biết về các tổ chức cực đoan, mục đích và lý tưởng của chúng – dĩ nhiên là các thông tin được chủ động cung cấp phục vụ theo ý muốn chủ quan của chúng. Chúng gieo rắc những tư tưởng, mầm mống cực đoan, nổi loạn. Đây cũng chính là những kênh huấn luyện quỷ khốc thần sầu của các tổ chức khủng bố, sẵn sàng chỉ dẫn từng ly từng tí cho người ta những kỹ năng, cách làm. Chẳng hạn, bất cứ ai cũng có thể tìm thấy trên Internet cách tự chế tạo bom mìn, cách bắn súng như cao bồi Viễn Tây, cách hóa trang tàng hình giống như đặc công, biệt kích SEAL,…

Trong khi các kênh bề nổi phục vụ cho những nhiệm vụ nóng hổi và có tác dụng như những “tiếng nói chính thức” của những tổ chức cực đoan – khủng bố, các kênh chiều sâu hoạt động theo chiêu thức mưa dầm thấm lâu vừa giúp mở rộng “biên chế”, vừa nâng cao “tay nghề” cho các thành viên hiện hữu hay tiềm năng. Hầu hết trong số hàng chục ngàn tay súng nước ngoài của ISIS là những kẻ có tư tưởng cực đoan trên khắp thế giới đổ tới Syria để đầu quân đều có được sự hưng phấn nhờ những trang mạng của tổ chức này.   

Đó là lý do từ lâu, các chuyên gia trên thế giới đã cảnh báo và sau đó bắt đầu cùng nhà chức trách từ cấp toàn cầu tới từng quốc gia tiến hành những hoạt động chống lại những nguy cơ khủng bố trên mạng Internet. Đây là một nhiệm vụ phải làm song hành cả hai tay: một mặt phản tuyên truyền chống lại các luận điệu và thông tin do các tổ chức cực đoan – khủng bố đưa ra trên Internet, một mặt tìm cách ngăn chặn việc chúng khai thác mạng truyền thông toàn cầu này. Tất nhiên chẳng ai ngây thơ và ảo tưởng là có thể loại bỏ hẳn được hoạt động của các tổ chức cực đoan – khủng bố trên Internet, bởi các loại hình trên Internet giống như đầu Phạm Nhan thôi, chặt cái này, mọc ngay cái khác. Trong tình cảnh khó khăn đó, người ta nỗ lực để giảm sức tác hại của chúng.

Anh Nguyễn Anh Tuấn (bên trái) tại hội nghị BGF ở Tokyo 3-2016. (Ảnh: BGF)

Hôm rồi, anh Nguyễn Anh Tuấn, nguyên Tổng biên tập báo điện tử VietNamNet, cho chúng tôi biết tin Diễn đàn Toàn cầu Boston (Boston Global Forum, BGF) – một viện chính sách công của Mỹ vừa công bố Sáng kiến chống khủng bố trên mạng tại Tokyo (Nhật Bản) ngày 28-3-2016 trong hội nghị hàng năm Sáng kiến cho Hội nghị Thượng đỉnh các nước G7 (The BGF-G7 Summit Initiative). Anh Tuấn là nhà đồng sáng lập và CEO của BGF, và là Chủ tịch Ủy ban cố vấn Quốc tế Chương trình Giáo dục công dân Toàn cầu của Đại học California Los Angles (UCLA) và UNESCO Liên Hiệp Quốc. Hy vọng đây sẽ là một nỗ lực hữu ích của các nhà tư tưởng chiến lược (thinker), các chuyên gia hàng đầu thế giới, và đặc biệt là có dấu ấn Việt Nam, trong cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố toàn cầu.

Trong một bài viết ngày 25-3-2016, ba ngày sau khi xảy ra vụ đánh bom kép đẫm máu tại thủ đô Brussels (Bỉ), Rob Pegoraro, cây bút của trang Yahoo Tech, đã cho giựt tít: “Loại bỏ chủ nghĩa khủng bố ra khỏi Internet ư? Nó vẫn còn không đơn giản…” Có rất nhiều lý do, nhưng tựu trung là Internet có những đặc thù riêng của nó, cộng với cái rào chắn quyền tự do cá nhân, đồng thời thực tế là cả quân xanh lẫn quân đỏ đều có nhu cầu khai thác những thông tin trên Internet.

Vậy thì phải làm sao đây? Như đã nói ở trên, với đặc thù của Internet, cuộc chiến chống khủng bố trên Internet khả thi nhất vẫn phải dùng binh pháp hai mũi giáp công. Cái mặt trận phản tuyên truyền thì đơn giản thôi. Gay go và phức tạp nhất là việc hạn chế tới mức thấp nhất tác hại của các kênh truyền thông của chủ nghĩa khủng bố quốc tế (bao gồm các tổ chức cực đoan – khủng bố và những người ủng hộ chúng). Ở đây lại có hai cánh quân: ngăn chặn các kênh và thuyết phục người ta không truy cập vào các kênh đó.

Tất nhiên muốn ngăn chặn hiệu quả nhất các kênh truyền thông của chủ nghĩa khủng bố một cách hiệu quả nhất cần phải có sự tham gia của ban quản trị các mạng truyền thông xã hội. May mắn là các mạng xã hội lớn đều đã có những quy định về điều này. Hồi tháng 2-2016, mạng tin nhắn Twitter cho biết đã đình chỉ hơn 125.000 tài khoản do có hành vi đe dọa hay cổ cũ cho các hành động khủng bố, chủ yếu có llên quan tới bọn ISIS. Mạng xã hội lớn nhất thế giới Facebook thẳng tay hơn, đã thắt chặt các quy định cộng đồng, thậm chí cấm cả thái độ tha thứ cho chủ nghĩa khùng bố. Bây giờ, Facebook đã có 5 văn phòng trên khắp thế giới chuyên làm nhiệm vụ giám sát và gỡ bỏ các nội dung có lợi cho bọn khủng bố. Mạng xã hội video YouTube cho biết bình quân mỗi ngày họ phải xử lý 100.000 video clip vi phạm quy định của mình.

Còn chuyện thuyết phục mọi người không héo lánh tới các kênh khủng bố thì là cả một công cuộc tuyên truyền và giáo dục toàn dân trên quy mô toàn cầu.

PHẠM HỒNG PHƯỚC

+ Nguồn ảnh: Internet. Thanks.

+ Có thể đọc bài in trên báo Pháp Luật TP.HCM Chủ nhật 3-4-2016 và trên báo Pháp Luật TP Online